Hoeveel % zuurstof zit er in de atmosfeer, was dit altijd zo en welk effect zou een verandering hebben op het leven op de planeet?

Antwoord

Beste Pieter

Onze atmosfeer bevat op zeeniveau ongeveer 21 % zuurstof (O₂). De rest is voornamelijk stikstof (N₂). Dat was echter niet altijd het geval. De eerste 3 miljard jaar van het bestaan van de aarde (4,57 miljard jaar geleden gevormd), bevatte de atmosfeer helemaal geen zuurstof. Rond 3,5 miljard jaar geleden vormden de eerste blauwwieren in zeeën en oceanen door middel van fotosynthese het ‘afvalproduct’ zuurstof. Deze werd echter meteen weer opgebruikt voor de oxidatie van o.a. enorme hoeveelheden opgelost ijzer in zeewater. Pas toen rond 1,8 miljard jaar geleden alle ijzer neergeslagen was op de zeebodem (in zogenaamde BIFs) begon de atmosfeer zuurstof te bevatten.

Zo’n 420 miljoen jaar geleden tijdens de Siluur Periode begonnen de eerste planten de continenten te koloniseren en nam door versterkte fotosynthese de hoeveelheid zuurstof in de atmosfeer sterk toe. Ten gevolge van de weelderige plantengroei en de vorming van grote hoeveelheden steenkool tijdens de Carboon Periode (rond 310 miljoen jaar geleden) bevatte de atmosfeer waarschijnlijk zelfs zo’n 35 % zuurstof. Dit maakte o.a. de reuzengroei van sommige insecten mogelijk. Libelleachtigen (Meganeura) met een spanwijdte van zo’n 70 cm maakten toen het luchtruim onveilig voor kleinere insecten en op de grond waren reuzenduizendpoten (Arthropleura) met een lengte tot zo’n 2,5 meter indrukwekkende maar ongevaarlijke schepsels. Sindsdien heeft het zuurstofgehalte nog wat geschommeld tot het huidige niveau bereikt werd. 

Aanvulling: voor meer informatie over deze reuzeninsecten zie deze eerdere vraag.