Hoe kan men weten dat er in 1692 in Verviers een aardbeving plaatsvond met de kracht van 6,4 op de schaal van Richter?

Antwoord

Je hebt inderdaad gelijk dat aardbevingen pas de laatste eeuw met seismografen instrumenteel kunnen worden opgemeten en dat we dus rechtstreeks de magnitude (Richterschaal) kunnen bepalen.
Voor het achterhalen van de magnitude van oudere aardbevingen moeten we dus een 'omweg' maken door gebruik te maken van wat wij wetenschappers 'proxies' noemen: andere op te meten aanwijzingen die we door vergelijking kunnen vertalen in de fysische parameter die we wensen te kennen.
Voor oude aardbevingen hebben we verschillende mogelijke 'proxies': bijvoorbeeld de lengte van de oppervlaktescheur of van de breuktrap in het landschap; deze staat immers in verhouding met de magnitude van de aardbeving.
Of we kunnen beroep doen op de grootte van het gebied waar de aardbeving schade heeft veroorzaakt of effecten heeft gehad in het landschap (bv. afglijdingen, liquefactie). Dit onderzoeksdomein noemen we de macroseismologie. De schade aan gebouwen of andere structuren of de landschappelijke effecten geven we ook een waarde; dit is de intensiteit (op een schaal van I tot XII - Mercallischaal en al zijn verbeteringen en aanpassingen). Als we dan over een gebied de intensiteitsverdeling kennen, kunnen we isoseismische lijnen intekenen (lijnen van gelijke intensiteit). Zo bepalen we o.a. het macroseismisch epicentrum (niet noodzakelijk gelijk aan het epicentrum), maar ook de omvang van het gebied dat schade heeft opgelopen.
Vergelijken we nu de macroseismische kaart van de oude aardbeving met macroseismische kaarten van instrumenteel opgemeten aardbevingen, dan kan uit deze vergelijking een schatting gemaakt worden van de magnitude van de oude aardbeving.
Zoals je op bijgevoegde link naar de webstek van de Dienst Seismologie van de Koninklijke Sterrenwacht kan zien hebben ze dit voor de aardbevingen van 1692 door de macroseismische kaart van die aardbeving te vergelijken met deze van de Roermondaardbeving in 1992.
Het feit dat er zich een aardbeving in 1692 heeft voorgedaan in het gebied van Verviers, haalt men uit historische documenten. Deze discipline is de historische seismologie. Ook kunnen we informatie halen uit het archeologische archief; dan spreken we over archeoseismologie; of uit het geologische archief; dan spreken we over paleoseismologie. En bij elk van deze disciplines gaan we verder terug in de tijd op zoek naar paleo-aardbevingen.