Op school hebben wij geleerd dat Napoleon zich in 1804 tot keizer kroonde, maar wel nadat hij in 1801 een concordaat had afgesloten met de paus en ook nadat de grondwet was opgesteld waarin stond dat iedereen gelijk is voor de wet. Als Napoleon zich tot keizer kroonde sprak hij dit toch allemaal tegen (het concordaat met de paus, de grondwet). Hoe kon hij dan ooit keizer worden?
Beste Ilse,
Het concordaat dat Napoleon met de toenmalige paus afsloot was geen politiek pact maar eerder een geste van Napoleon naar de katholieke kerk toe. Na de Franse revolutie in 1789 was de katholieke kerk sterk verzwakt: goederen van de kerk werden geplunderd of in beslag genomen en de geestelijkheid verloor hun zeggingschap in het dagelijks bestuur. Napoleon wou dit een beetje rechtzetten en sloot dit concordaat af als een soort verzoening. De paus had echter op dat moment weinig macht gezien de sterke militaire dominantie van Napoleon in Europa en in Italie in het bijzonder (zijn stiefzoon Eugene de Beauharnais was koning van Italië). De troepen van het Vaticaan stelden in 1801 niet zoveel voor.
De macht van Napoleon binnen Europa was enerzijds gestoeld op een superieure militaire kracht en anderzijds een ingenieus politiek schaakspel waarin Napoleon uitblonk. Zo ging hij niet alleen allianties aan met kleinere mogendheden, hij zorgde ook dat andere gebieden geregeerd werden door leden van zijn eigen familie. Zijn broer Louis regereerde bijvoorbeeld een tijdje over Holland (de zogenaamde Bataafse Republiek) en zijn broer Jerome had hij tot koning van Westfalen benoemd. Gezien hij echter was opgeklommen als generaal en dus geen lijn van troonsopvolging kon voorleggen zoals koningen, was hij echter zeer bevreesd dat na zijn dood de hele familie Bonaparte aan de kant zou worden geschoven. Door zichzelf keizer te kronen bevestigde hij niet alleen zijn suprematie over zijn rijk, maar wou hij dat rijk tevens voorbehouden voor zijn nageslacht.
De code Napoleon stelde inderdaad dat iedereen gelijk was voor de wet. Dit mag je echter niet te letterlijk interpreteren, Napoleons rijk was zeker geen democratie zoals wij die nu kennen. Napoleon was zelf opgeklommen van kleine artilleriekorporaal tot generaal, naar lid van het consulaat, naar enige consul en tenslotte naar keizer. De macht van Napoleon binnen zijn bestuur was enorm en zijn daden konden per definitie nooit strijdig zijn met de grondwet. Vergeet ook niet dat hij er een uitgebreide geheime dienst op na hield die af en toe wel eens mensen opruimden die teveel protesteerden...
Wat hij ook wou bedoelen was dat in principe iedereen alles kon bereiken indien je de mogelijkheden en capaciteiten hiervoor had. In het ancien regime waren bepaalde posten strikt voorbehouden voor de adel, in Napoleons rijk ging de betrekking in principe naar de meest bekwame. Men spreekt dan ook wel eens van een meritocratie: men wordt beoordeeld op wat men waard is en niet louter op afkomst.
Of zichzelf tot Keizer kronen een wijs besluit was, is voer voor discussie. Deze daad sterkte zeker mogendheden als Rusland, Engeland en Oostenrijk om zich van Bonaparte te ontdoen. Dat zij tot in in 1815 moesten wachten om dit definitief voor elkaar te krijgen, toont echter nogmaals aan dat de macht van Napoleon in Europa toen zeer groot was.
Vriendelijke groeten,
Glenn Van den Bosch
Er zijn nog geen reacties op deze vraag.
Enkel de vraagsteller en de wetenschapper kunnen reageren op een antwoord.
© 2008-2023
Ik heb een vraag wordt gecoördineerd door EOS vzw
