Zou het litteken op Mars een gevolg zijn van een schramschot met een planeet of een maan in het verleden?

Antwoord

Uw vraag suggereert al een antwoord: als het een 'litteken' is, dan is het het gevolg van een vroegere wonde, en dus een klap van buitenaf... U zegt ook niet expliciet wat u met het 'litteken' bedoelt, maar de foto suggereert duidelijk dat het 'Valle Marineris' is, een diep ingesneden vallei, geflankeerd door vulkanische activiteit.

Een definitief antwoord op uw vraag, kan ik niet geven, want ook binnen de communauteit van onderzoekers is de discussie erover levendig. Des te meer nudat recente bevindingen een nieuw elan aan dat onderzoek geven. Maar het gaat hoe dan ook over gebeurtenissen van lang geleden.

Als u naar de gehele foto van Mars die u opstuurt kijkt, dan valt het wellicht op dat het noordelijke halfrond vrij glad is en het zuidelijke nogal hobbelig. Een verklaring daarvoor is een impact van een vrij groot object (meer dan 500 km in diameter) vroeg in de Marsgeschiedenis, in het noordelijk halfrond. Die impact heeft dus de planeet niet vernietigd, maar wel door de hoge impactenergie de noordelijke massa's doen smelten, en bij het stollen is een netjes glad oppervlak ontstaan. Dit scenario wordt ook ondersteund door de ietwat peervormige structuur van Mars: er zit meer massa in het zuiden dan in het noorden, want de impact heeft het zwaartepunt naar beneden geduwd.  Inderdaad, zowat het gehele noordelijke halfrond van de planeet bevindt zich onder de 'zeespiegel' (tussen aanhalingstekens, want er is geen zee), terwijl de zuidelijke kant erboven zit.

Een dergelijke impact genereert enorme interne hitte, die er achteraf weer uit wil. Maar aan de kant waar de impact gebeurd is, is het oppervlak vloeibaar, en stolt het snel, zodat het een deksel vormt voor de warmte die naar buiten wil. Die zal dus de snelste uitweg vinden via de meer poreuze gebieden die - naast de impactsite - niet gesmolten zijn. En wat stellen we vast? De vulkanische activiteit op Mars is het meest intens geweest op de grens tussen noord en zuid, en dat 'litteken' bewijst het. Hetzelfde fenomeen stellen we vast op onze Maan, waar de duidelijkste aanduidingen voor opwaartse geologische fenomenen zich voordoen rond de 'maria', zogenaamde zeeën, maar vooral gladde gebieden waarin vroegere kraters verdwenen zijn, nadat een impact de regio tijdelijk vloeibaar heeft gemaakt.

Maar de eerlijkheid gebiedt me te erkennen dat het nog niet helemaal duidelijk is. De NASA-missie 'Insight' heeft een eerste stap gezet om via de studie van bevingen van de planeet de inwendige structuur te onderzoeken. Daaruit zou nu blijken dat die inwendige structuur vrij 'patchy' is, hetgeen niet direct klopt met een visie dat een bepaalde impact een heel halfrond doen smelten heeft en zo homogeen gemaakt. Hoe het allemaal samenhangt, blijft voorwerp van meer onderzoek, maar spannend is het wel.