Is slapen voor zonsondergang (on)gezond en waarom?

Afsin, 37 jaar
28 juli 2024

Een dutje doen tijdens de middag wordt door vele landen rond de Middellandse Zee toegepast. Maar waarom is dat juist goed voor de gezondheid en waarom is slapen voor zonsondergang juist slecht? Wat gebeurt er met ons lichaam tijdens deze periodes?

Antwoord

Een dutje is een vorm van slaap die overdag wordt ingepast met als doel om de batterijen even op te laden of ontspanning in te lassen. Deze dagslaap wordt aangevuld met nachtslaap en wordt bifasische slaap genoemd. In het zuiden slaapt men vaak iets langere perioden overdag (siësta). We mogen de vergelijking met het zuiden niet maken zonder rekening te houden met het verschil dat ze in het zuiden ook net iets vroeger opstaan dan in West- en Noord-Europa waardoor het grootste deel van de dag al doorgebracht wordt voor de middag (wanneer het koeler is). Vervolgens voegen ze nog een langer stuk van hun dag toe na de siësta en genieten ze vaak ook een kortere nachtrust dan wij. https://www.sleepfoundation.org/how-sleep-works/biphasic-sleep

Volgens de richtlijnen van de aanbevolen slaapduur (Hirshkowitz et al. 2015, The national Sleep Foundation) slapen volwassenen best tussen 7-9 uur per nacht en ouderen (65+) best 7-8 uur per nacht. Slaap je dus overdag bij, dan kort je benodigde nachtrust een beetje in. Indien je een siësta van twee uur slaapt overdag, waarin je zowel lichte en diepe slaap als droomslaap doorloopt, dan moet je rekenen dat je aanbevolen slaapduur voor de komende nacht ook met zo'n twee uur zal inkorten. Doe je dat regelmatig, dan gaat je eigen bioritme zich daaraan aanpassen. Het is daarom dus belangrijk om je dutjes te beperken in tijd en frequentie.https://www.thensf.org/how-many-hours-of-sleep-do-you-really-need/

Moeten wij als West-/Noord-Europeanen dan ook slapen overdag?

Volgens de richtlijnen van The National Sleep Foundation, doen kinderen tot de leeftijd van 4-5 jaar best nog steeds overdag één (of meerdere) dutjes om de wakkertijd tussen opstaan in de ochtend en bedtijd in de avond te kunnen overbruggen (monofasische slaap). Vanaf de leeftijd van 5 jaar worden we verondersteld de dag door te kunnen zonder deze dagslaap. Een dutje overdag kan ook voor oudere kinderen en volwassenen nog nuttig en zinvol zijn indien we dit beperken tot 20-30 min en het dutje ver genoeg weghouden van de nachtrust (laatste dutje om 15u) (https://www.thensf.org/the-benefits-of-napping/). Slapen we langer overdag of slapen we nog een dutje knal tegen bedtijd aan, dan is de kans groot dat we slaap 'wegsnoepen' uit de volgende nacht. Met als gevolg een onderbroken nacht met veel wakkertijd. In dat geval voel je je wellicht weer minder uitgerust de volgende ochtend en zou je weer de zin krijgen om overdag te gaan bijslapen om slaap 'in te halen'. Een vicieuze cirkel dus.

Conclusie: dutjes doen, kunnen dus helpen om je even te laten ontspannen en prikkels te verwerken, maar dienen niet om slaap in te halen. Wil je echt duurzaam inzetten op gezonde slaapgewoontes, dan is het verkiesbaar om je dutjes overdag te beperken in tijd en timing en vaste bedtijden te hanteren in de avond en ochtend (biologische klok trainen), overdag in te zetten op gezonde levensstijl, inspanning en ontspanning (dat hoeft heus niet altijd een dutje te zijn) en voor je bedtijd ook voldoende tijd te maken voor dagafbouw zodat je rustig naar je bedtijd toe kan leven. Heb je daarnaast ook aandacht voor gepaste voeding/consumptie (mijden van nicotine, alcohol, cafeïne) voor bedtijd, afbouw van schermtijden en verminderen van stress en piekergedrag? Dan kan dat ook positief bijdragen aan een gezonde slaap.

(Voor personen met acute of chronische aandoeningen kan dagslaap net goed zijn om het lichaam voldoende rust te gunnen. Deze doelgroep valt buiten de scope van dit advies.)

Referenties

https://www.sleepfoundation.org/how-sleep-works/biphasic-sleep

https://www.thensf.org/how-many-hours-of-sleep-do-you-really-need/

https://www.thensf.org/the-benefits-of-napping/

Hirshkowitz, M., Whiton, K., Albert, S. M., Alessi, C., Bruni, O., DonCarlos, L., Hazen, N., Herman, J., Katz, E. S., Kheirandish-Gozal, L., Neubauer, D. N., O'Donnell, A. E., Ohayon, M., Peever, J., Rawding, R., Sachdeva, R. C., Setters, B., Vitiello, M. V., Ware, J. C., & Adams Hillard, P. J. (2015). National Sleep Foundation's sleep time duration recommendations: methodology and results summary. Sleep health, 1(1), 40–43.

Reacties op dit antwoord

Er zijn nog geen reacties op deze vraag.

Enkel de vraagsteller en de wetenschapper kunnen reageren op een antwoord.

Zoek andere vragen

© 2008-2024
Ik heb een vraag wordt gecoördineerd door Eos wetenschap. Voor vragen kun je terecht bij liam.verbinnen@eos.be