Wanneer men maximum 3 CT-scans per jaar aanraadt, geldt dit dan voor onderzoek van dezelfde locatie op het lichaam?

Antwoord

Een CT-scan maakt gebruik van x-stralen of röntgenstralen die ioniserend zijn. Dat betekent dat ze schade kunnen aanrichten aan menselijke cellen doordat bindingen in moleculen (zoals bv. ons DNA) verbroken kunnen worden. Dergelijke schade aan DNA kan ook door bv. chemische stoffen of virussen veroorzaakt worden. In de meeste gevallen gaat in zo'n geval de cel dood, maar in sommige gevallen kan het ook aanleiding geven tot een herstelproces in de cel, waarbij soms fouten gemaakt worden in de DNA-code. Op zo'n manier kan een kankercel ontstaan.

Om de kans dat een medische behandeling, die bedoeld is om mensen gezonder te maken of uit te vinden waarom ze ziek zijn, meer schade aan zou richten dan goed zou doen, wordt de stralingsdosis beperkt. De stralingsdosis wordt uitgedrukt in sievert (Sv), een eenheid die bepaald hoeveel stralingsenergie er door je lichaam is ontvangen. Omdat niet alle organen in je lichaam even gevoelig zijn voor straling, zal de dosis ook rekening houden met waar de straling ontvangen werd. Hoewel de wettelijke limiet voor de straling die jaarlijks door de algemene bevolking mag ontvangen worden vastgelegd is in de wet als 0.01 Sv/j of 10mSv/j, worden medische stralingsdosissen daar niet bijgerekend. Een CT scan kan, afhankelijk van welke scan het is, in sommige gevallen die limiet overschrijden, maar meer dan 1 CT-scan zal dat bijna zeker doen. In het bijgevoegde tabelletje kan je enkele waarden van stralingsdosissen voor CT-scans zien zoals die opgenomen zijn in de rapporten van de ICRP (International Commission for Radiological Protection). Omdat die dosissen lokaal zijn, is het dus inderdaad zo dat de aanbevolen beperking tot 3 CT scans geldig is voor dezelfde locatie van het lichaam.

Het is ook belangrijk deze dosissen in hun context te zien. Zo zijn er huizen in Ramsar, Iran waar de jaarlijkse natuurlijke achtergrondstraling leidt tot dosissen van 250mSv/jaar en toch is de kankersterfte in Ramsar niet uitzonderlijk. De stralingsbeschermingsnormen zijn zeer conservatief, in de eerste plaats omdat er relatief grote verschillen bestaan tussen mensen als het gaat over de gevoeligheid voor straling. De normen zijn dus gebaseerd op de meest gevoelige mensen. Ook blijft er een debat gaande over de effecten van lage stralingsdosissen gespreid over een lange tijd, vermits er geen duidelijk verband kan gelegd worden met kankerontwikkeling. Zo is er het geval van een man die na een dosis van >60 Sv (meer dan 10 keer de dosis die bijna altijd dodelijk is bij blootstelling in een korte tijd) over 20 jaar gespreid nooit kanker heeft ontwikkeld en op hoge leeftijd aan hartfalen is gestorven. Men hanteert dus het voorzichtigheidsbeginsel: liever te voorzichtig als je het niet zeker weet.