Zijn er meer voorbeelden van allitererende extra medeklinkers, zoals 'gegeten' of 'achtentachtig'?

Antwoord

Beste Micha,

Over de t in tachtig kun je hier meer lezen:

> Waar komt de t vandaan in tachtig?

De g vooraan in gegeten is inderdaad een medeklinker die je zou kunnen zien als een allitererende extra medeklinker. Maar eigenlijk is die g helemaal niet toegevoegd met de duidelijke bedoeling om een alliteratie te maken. Het werkwoord waar het over gaat, is eten. De meeste werkwoorden maken een voltooid deelwoord door aan de stam vooraan ge- toe te voegen en achteraan -en (bij sterke werkwoorden) en -t of -d bij zwakke werkwoorden. Dus: slapen - ge+slaap+en = geslapen / bakken - ge+bak+en = gebakken / nemen - ge+noom+en = genomen / vallen - ge+val+en = gevallen / blaffen - ge+blaf+t = geblaft / stralen - ge+straal+d = gestraald enzovoort. Voor eten wordt dat dus: ge+eet+en = geëten. Maar geëten werd algauw geten, waardoor het voorvoegsel ge- niet meer goed herkenbaar was. Daarom heeft men blijkbaar gedacht er opnieuw het voorvoegsel ge- voor te moeten zetten, waardoor we nu gegeten zeggen. Talen ondergaan wel vaker zulke gekke ontwikkelingen. Dat gebeurt bijvoorbeeld ook bij de vorming van meervouden. Het woord schoen was oorspronkelijk schoe. Het meervoud was schoen. Maar omdat de meeste meervouden op -en (en niet op -n) eindigen, dachten we op den duur dat schoen het enkelvoud was. Daarom hebben we een nieuwe, extra meervoudsuitgang toegevoegd: schoenen. Het omgekeerde gebeurt ook. Het woord ui was eigenlijk oorspronkelijk uien in het enkelvoud. Die -en van uien leek op een meervoudsuitgang, waardoor we dachten dat uien een meervoud was. Daarom hebben we er in het enkelvoud ui van gemaakt.

Met hartelijke groet,

Peter Debrabandere