Was Mars vroeger een aarde?

Antwoord

Het hangt ervan af van wat je een 'aarde' noemt. Als dat een rotsachtige planeet is die niet al te ver van haar ster haar omloop heeft, dan is Mars dat. Als je bedoelt dat het een planeet moet zijn die leven gehad heeft in alle fases zoals wij dat nu op aarde kennen, dan is Mars dat heel waarschijnlijk niet.

'Er was water', jawel. Er is er nu trouwens nog, alleen staat Mars verder van de zon dan de aarde, en is de atmosfeer te ijl om voldoende druk uit te oefenen om vloeibaar water aan het oppervlak te hebben. Er is ijs aan de polen, en ongetwijfeld ook in de grond, en een beetje waterdamp in de atmosfeer; misschien is er ook vloeibaar water onder de grond. Maar de robotmissies op Mars geven ons tamelijk overtuigende argumenten dat er vroeger wel vloeibaar water op het oppervlak van Mars is geweest. Aan de ene kant is dat vreemd: in die vroegere tijden straalde de zon minder hard, en was er dus nog minder zonnewarmte op Mars dan vandaag. Maar het is waarschijnlijk dat de atmosfeer op Mars toen dichter was dan nu, en zo meer warmte kon vasthouden. Als kleinere planeet dan de aarde, had Mars minder inwendige warmte om door vulkanen haar atmosfeer te voeden, en minder zwaartekracht om de atmosferische gassen te beletten in de ruimte te verdwijnen.

Het is dus helemaal niet uitgesloten dat ooit op Mars de omstandigheden er waren om levensvormen te ontwikkelen. Maar of en hoe, en hoever dat gebeurd is, dat weten we niet. En we blijven het ons afvragen, ook om beter te begrijpen hoe het wonder van het leven zich hier op aarde heeft mogen ontwikkelen. We stellen nu vast dat het ginder vrij doods is, en ook dat we in onze eigen aardgeschiedenis geen aanwijzingen vinden dat er hier ooit 'Elon Musks' vanuit Mars gestrand zijn om ons te koloniseren en zo de beschaving van hun planeet te redden. Maar van onze aardse geschiedenis hebben we geleerd dat het een lange, en eerst trage, evolutie is geweest, en we willen graag weten of vroege fases ervan ook op Mars zijn gebeurd.

Het is vrij duidelijk dat het leven op aarde in het water geboren is, en er zijn verschillende argumenten om te ondersteunen dat de chemische eigenschappen van water daarin een grote rol gespeeld hebben. Maar eigenlijk is het een stap te ver dat leven, in de zin van 'ingewikkelde chemie', absoluut water nodig heeft. En anderzijds is het ook een (grote) stap te ver om te zeggen dat, als er (vloeibaar) water is, het leven er zomaar komt. Als we nu zoeken naar leven elders in het heelal bij planeten waar vloeibaar water mogelijk is, is dit niet omdat wij denken dat het enkel daar kan, maar omdat wij denken dat wij daar de grootste kans op succes hebben.

De vraag die je stelde als achtjarige, gelijkt op de vragen die ik me ook min of meer stelde toen ik acht jaar oud was. Een hele loopbaan als wetenschapper heeft me antwoorden gegeven, maar ook geholpen om de vragen steeds scherper te stellen. Na al die tijd moet ik jou nu toegeven dat ik geen 'ja' of 'neen' kan geven als antwoord op je vraag. Maar ik zou ontgoocheld zijn als je na dit antwoord zou ophouden nieuwsgierig te zijn! De goede vragen stellen, zoals je gedaan hebt, is in de wetenschap minstens zo belangrijk als een antwoord te geven. Dankjewel dus!