Wordt de volgorde van de voor- en familienaam bepaald door cultuur?

Antwoord

Je regel is niet waterdicht hoor, in Hongarije wordt bijvoorbeeld de familienaam vooraan gezet, ook in een lopende zin; andersom wordt in India (behalve het Zuiden), Thailand, Indonesië en de Filipijnen de voornaam gewoonlijk vooraan gezet. En in België en Frankrijk wordt bij formulieren of in opsommingen ook vaak de familienaam vooraan gezet maar niet in een gesproken zin, het heeft er iets van een bureaucratisch formalisme ("naam en voornaam?"). Maar over het algemeen klopt het: in de Westerse wereld, of waar er een Latijns of Cyrillisch alfabet wordt gebruikt, is er een Westerse volgorde, en in Azië bestaat er iets als een Oosterse volgorde.

Beide systemen hebben voordelen: bij het ene maakt de achternaam duidelijk tot welke familie iemand behoort, en bij de andere komt de individualiteit (geslacht, naamvoorkeur van de ouders) direct naar voren. Maar het moet binnen je cultuur wel makkelijk te raden zijn welk woord de familienaam en welk de voornaam aangeeft, zodat er toch grammaticale regels zijn. En overal ter wereld zetten lange namenlijsten, bijvoorbeeld in bibliografiën, de familienaam vooraan. 

Interessant wordt het bij vertalingen. De heersers over Noord-Korea worden ook in het Nederlands in hun originele Oosterse volgorde gezet (Kim Il-Sung, Kim Jong-Il en Kim Jong-Un, resp. grootvader, vader en zoon). In China geldt ook de Oosterse volgorde, behalve wanneer men een Westerse voornaam bezit (Jackie Chan, Michelle Yeoh). in een Westerse taal wordt een Chinese persoonsnaam bijna altijd omgedraaid tot een Westerse volgorde, tenzij bij profsporters (vreemd genoeg vooral in honkbal, voetbal en atletiek; in honkbal, ijshockey en golf is er toch een Westerse volgorde!). Bij twijfel is er een vrij eenvoudige vuistregel: de naam met de verbindingstekens, is gewoonlijk de voornaam (regisseur Wong Kar-Wai)

Japan, waar in het Japans een Oosterse volgorde werd gevolgd, besloot in 2020 dat op officiële documenten die volgorde voortaan ook in andere talen moest behouden blijven, desnoods met de familienaam in hoofdletters. Voorlopig spreken we in het Nederlands dus nog over premier Shinzo Abe, filmmaker Akira Kurosawa en mangatekenaar Osamu Tezuka. En nog niet andersom. Die politieke beslissing geeft aan dat het om een louter cultureel gegeven gaat: met de beslissing wil Japan haar eigen authenticiteit en identiteit bevestigen, ook in andere talen en schriftsystemen.