Kan de slechte werking van hormonen of klieren de oorzaak zijn voor het aanmaken van beschadigde cellen in ons lichaam?

Antwoord

In ons lichaam zijn er heel wat cellen die regelmatig moeten vervangen worden. Wanneer een cel afsterft wordt die vervangen door een andere cel die in tweeën deelt. Om te kunnen delen moet die cel eerst zijn DNA (=erfelijk materiaal) verdubbelen zodat beide dochtercellen er evenveel van meekrijgen. Tijdens die aanmaak van DNA kunnen echter fouten (mutaties) optreden. Wanneer fouten optreden in gebieden van het DNA (genen) die de celdeling regelen, dan kan de celdelingsactiviteit van die cel gaan ontsporen. Cellen gaan dan teveel delen en er kan een tumor ontstaan.

In het algemeen kan men stellen dat hoe meer een cel deelt, hoe groter de kans dat een tumorcel kan ontstaan. Hoe ouder men wordt, hoe meer onze cellen hebben gedeeld, dus hoe groter de kans op tumorontwikkeling (kanker bij kinderen komt gelukkig minder voor en is een ander verhaal).

Hormonen zijn signalen die de celdeling van bepaalde cellen stimuleren. Dus kunnen zij de kans op tumorontwikkeling vergroten. En eens dat een tumor is ontstaan, kan de groei ervan ook gestimuleerd worden door hormonen. Dus hoe meer van een bepaald hormoon men heeft aangemaakt, hoe groter de kans op tumorontwikkeling. Daarvoor hoeft de klier of het hormoon in kwestie niet slecht te hebben gewerkt.

Een voorbeeld is het hormoon oestrogeen dat bij vrouwen vooral in de eierstokken wordt aangemaakt en ondermeer de celdeling stimuleert van borstkliercellen. De aanmaak ervan fluctueert normaal maandelijks bij de vrouw, met pieken en dalen. Maar na een zwangerschap zal het oestrogeengehalte sterk dalen en laag blijven zolang de moeder borstvoeding geeft. Vrouwen die meerdere kinderen hebben gebaard en lang borstvoeding hebben gegeven, zullen dus minder oestrogeen hebben geproduceerd dan kinderloze vrouwen. En bij die laatsten is de kans op borstkanker daarom groter. Om dezelfde reden (hoeveelheid oestrogeen geproduceerd in het leven) zal een late puberteit en een vroege menopauze de kans op borstkanker verlagen.

Dus om op uw vraag kort te antwoorden: hormonen, en dus ook de klieren die ze produceren, kunnen bijdragen aan het aanmaken van beschadigde (tumorvormende) cellen in ons lichaam. Maar ze hoeven daarvoor niet slecht te werken. Hormonen leiden dus ook niet noodzakelijk tot tumorvorming – er zijn gelukkig heel wat controlemechanismen in onze cellen om dat te voorkomen bij de meeste mensen. En voor tumorontwikkeling spelen nog een heleboel andere factoren een rol.