Wat is kernafval?

Antwoord

Beste Andy,

Bedankt voor je vraag. “Radioactief afval” is, volgens de internationale definitie, al die producten die we niet meer kunnen recycleren of hergebruiken, en die een bepaalde hoeveelheid radioactiviteit (of radioactieve elementen) bevatten. Dit betekent dat, vooraleer iets wordt gedefinieerd als radioactief afval, eerst alles wordt geprobeerd om het uiteindelijk volume zo veel als mogelijk te beperken. In die zin is dit zowat hetzelfde als de “restafval” fractie in je eigen huishoudelijk afval.

In de praktijk kan radioactief afval vele vormen aannemen, en heel uiteenlopende eigenschappen hebben; het kan dus zowel gasvormig, vloeibaar of vast zijn. Maar om het beheer van dit afval zo veilig mogelijk te maken wordt alle afval in de praktijk eerst omgezet naar een vaste vorm (dit heet “conditionering van afval”). Dit verhindert immers de mogelijkheid dat er mogelijk ongewilde besmetting van onze omgeving gebeurt.

Radioactief afval komt voornamelijk voort uit de productie van kernenergie :

• Exploitatie van kerncentrales die worden gebruikt voor de stroomopwekking of onderzoeksreactoren;
• Produceren van kernbrandstof en de opwerking daarvan;
• Ontmanteling van nucleaire installaties.

Sommige landen beschouwen gebruikte kernbrandstof als een herbruikbare grondstof en behandelen dit als dusdanig (omdat het gerecycleerd kan worden na behandeling), terwijl andere landen dit gewoon als radioactief afval beschouwen. Daarnaast komt radioactief afval voort uit het gebruik van radio-isotopen in de geneeskunde, wetenschappelijk onderzoek en de industrie, voornamelijk in de vorm van in onbruik geraakte verzegelde radioactieve bronnen. Tenslotte moeten ook de residuen van industrieën die gebruik maken van natuurlijk radioactief materiaal (NORM) of die deze stoffen verwerken, als radioactief afval beheerd worden.

In België wordt het (vast) radioactief afval ingedeeld in drie categorieën: A, B, en C. Het belangrijkste criterium voor het classificeren van afvalstoffen is de veiligheid op lange termijn. Radioactief afval wordt over het algemeen ingedeeld op basis van de hoeveelheid en soort straling die het uitstoot en hoelang de stof radioactief blijft. Radioactieve afvalstoffen worden omschreven als laagactief, middelactief of hoogactief, afhankelijk van de mate van straling die ze uitstoten. Radioactieve afvalstoffen kunnen ook worden beschouwd als kortlevend of langlevend, afhankelijk van hoelang ze radioactief blijven. Voor meer uitleg over de verschillende categorieën afval verwijs ik je graag door naar de website van NIRAS: https://www.niras.be/soorten-radioactief-afval. NIRAS is de overheidsorganisatie die belast is met het veilige beheer van al het radioactieve afval in België.

Het uiteindelijk geconditioneerde vaste afval is dus vast, en kan verschillende vormen hebben: het kan vervat zitten in een cementvat, of in een glasmatrix, of in een keramische matrix. De straling die eruit vrijkomt kan je niet zien: ze is dus ook niet groen (al geven wij wel licht ’s nachts – grapje!!).

Christophe Bruggeman

Hoofd expertisegroep Afval & Berging