Zal het Zaza, de taal van mijn vader, uitsterven?

Antwoord

Beste Huseyin,

Het is heel onwaarschijnlijk dat het Zaza (een Koerdisch dialect of - anders gezegd - een taal die als een variant van het Koerdisch wordt beschouwd) op korte termijn uit zal sterven. Natuurlijk is de positie en de kracht van een taal die de nationale en officiële taal (of een van de nationale en officiële talen) van een land is, zoals het Turks in Turkije, het Nederlands in Nederland en België, het Spaans in Spanje, het Duits in Oostenrijk, veel sterker dan de positie en de kracht van andere talen (zoals het Fries in Nederland, het Baskisch in Spanje, het Welsh in het Verenigd Koninkrijk, het Sorbisch in Duitsland). En als een taal dan ook nog eens onderdrukt wordt, verboden wordt of bestreden wordt, dan is die positie nog kwetsbaarder. Het is duidelijk dat het Zaza in Turkije het moeilijk heeft. Als je daar meer over wilt weten, dan kun je makkelijk extra informatie over het Zaza vinden op het internet:

Wikipedia (Engelstalig)

Wikipedia (Nederlandstalig)

Ethnologue (Engelstalig)

Glottolog (Engelstalig)

Omniglot (Engelstalig)

Alchetron (Engelstalig)

Uit de bovenstaande bronnen blijkt dat het Zaza gesproken wordt door 1.344.000 sprekers (Ethnologue), 3 tot 6 miljoen sprekers (Omniglot), 1,5 à 2,5 miljoen + onbekend aantal sprekers buiten Turkije (Wikipedia, Nederlandstalig) ... Die cijfers zijn soms al gebaseerd op oudere gegevens (eind 20e eeuw). Maar als je weet dat er talen zijn met veel en veel minder sprekers (zoals het Fries in Nederland of het Ladinisch in Italië) en dat er over die talen geen alarmsignalen bestaan dat ze op korte termijn zouden kunnen verdwijnen, dan zal het Zaza ook niet meteen verdwijnen. Natuurlijk zijn er wel redenen om ongerust te zijn. Als een taal door steeds minder mensen gesproken wordt omdat het nu eenmaal praktischer is om in Turkije Turks te spreken dan Zaza, dan raakt zo'n taal natuurlijk op den duur in de gevarenzone. Dat is ook het geval voor het Fries in Nederland. Steeds meer mensen spreken Nederlands, omdat het in Nederland nu eenmaal praktischer is om Nederlands te spreken dan om Fries te spreken. De enige duurzame basis voor een taal is dat die taal een aantal officiële en bij wet bepaalde rollen heeft in een maatschappij: taal van de overheid, van het (landelijke en/of regionale en/of gemeentelijke bestuur), van het onderwijs (verplicht voor iedereen), van de rechtspraak, van de pers (kranten, televisie, radio, internet) enzovoort. Als die basis er niet is, dan wordt het heel moeilijk voor een taal om te overleven. Maar met het aantal sprekers dat het Zaza heeft, lijkt het me weinig waarschijnlijk dat die taal over dertig jaar uitgestorven is. Dat lijkt me zelfs uitgesloten. Een taal wordt pas als uitgestorven beschouwd als er geen enkele spreker van die taal meer leeft.

Met hartelijke groet,

Peter Debrabandere