Waarom werd Belgie gesteund in zijn neutraliteit door Engeland en Frankrijk?

Antwoord

België werd in 1839 in het Verdrag van Londen (ook wel het Verdrag van de XXIV Artikelen genoemd) internationaal erkend als een bufferstaat tussen alle Europese grootmachten, en door alle Europese grootmachten: Frankrijk, Nederland, Verenigd Koninkrijk en Pruisen. Het was de bedoeling om dat sterk toegankelijke, vlakke, relatief rijke, dichtbevolkte weinig gemiltariseerde gebied zo onderling te vrijwaren. Het gebied mocht niet in handen van één grootmacht vallen. Vandaar ook de keuze voor Leopold I als staatshoofd: een gewezen Britse kroonprins met Duitse roots, een Russische militaire carrière en een Franse echtgenote, die bovendien al die talen sprak. En die op het Verdrag had gewacht om toe te zeggen aan de Belgische kroon.

Het verdrag zelf was echter ondanks de 24 artikels erg algemeen en vaag, en bleef enkel bij het principe van neutraliteit. Hoe, wanneer en wie die neutraliteit van België zou verzekeren, stond er niet in: moest er bijvoorbeeld een officiële oorlogsverklaring komen.

Bovendien kwam er na de Frans-Pruisische oorlog van 1870 een vloed van verdragen en allianties die bepaalden hoe, wanneer en wie elkaar zou bijstaan, niet bijstaan, neutraliteit zou garanderen... : Driekeizersbond (Rusland-Duitsland-Oostenrijk-Hongarije, 1883), Zweibund (Pruisen-Oostenrijk-Hongarije, 1879), Dreibund (Duitsland-Oostenrijk-Hongarije-Italië, 1882),Herverzekeringsverdrag (Duitsland-Rusland, 1887), Frans-Russische Alliantie (1893), Entente Cordiale (VK-Frankrijk, 1904), Engels-Russische Entente (1907), Triple Entente (VK-Frankrijk-Rusland, 1914), Vierbund (Duitsland-Oostenrijk-Hongarije-Turkije-Bulgarije).

Al die verdragen, die eigenlijk bedoeld waren om oorlog te voorkomen, leidden net tot een opbouw naar de Eerste Wereldoorlog. Door die afspraken kon een eerder regionaal conflict (Oostenrijk-Hongarije versus Servië) een kettingreactie in gang zetten van oorlogsverklaringen alom.

Waarbij, ironisch, in de Britse recruteringsposters net werd verwezen naar de originele neutraliteitsverklaring van België uit 1839, die door de Duitse kanselier Theobald von Bethman-Hollweg werd beschreven als een 'scrap of paper' waarvoor noch het Verenigd Koninkrijk, noch Frankrijk een oorlog over zouden durven verklaren.