Volgens mijn kennis hebben koudbloedige een ander systeem van pijnsignaal naar de hersenen (reactie prik; geen pijn...ergens eens in een museum "gezien"). Ook kan ik dit beamen doordat ik visser ben en telkens merk dat de vis niet reageert bij het onthaken. Wel als ik in het net hem zijdelings aanraak gaat deze spartelen...
Beste,
Een zeer terechte vraag, waar geen simpel antwoord kan op worden gegeven. Hieronder wat verduidelijking rond pijnbeleving bij (onder andere) vissen. Iets dat ik onlangs geschreven heb voor een tijdsschrift van een aquarianenvereniging. Samengevat: vissen beleven wel degelijk pijn, indien 'pijn' beschouwd wordt als 'een fysiologische reactie van het lichaam als gevolg van een negatieve ervaring'.
Hopelijk verduidelijkt dit een beetje
met vriendelijke groeten
Dominique Adriaens
"Het al dan niet stil staan bij ethische implicaties m.b.t. het welzijn van vissen is veelal afhankelijk van of men een anthropocentrisch en anthropomorf perspectief standpunt inneemt, zeker als het over vissen en vissenleed aankomt. Dit resulteert in een verschillende houding t.o.v. andere wezens, in dit geval vissen. Een anthropocentrisch ingesteld iemand beschouwt vissen als iets beduidend minderwaardig dan de mens, waardoor ethische problemen die van toepassing zijn op de de mens helemaal niet van toepassing zouden zijn voor vissen. Een anthropomorf ingesteld iemand zal daarentegen de ethische geladen problemen van de mens projecteren op vissen en deze dus als evenwaardig lijdende organismen beschouwen. Beide houdingen zijn echter subjectief en extreme standpunten zijn in beide gevallen verkeerd, wat het ook moeilijk maakt om tot een éénduidig en correct standpunt te komen. Neem volgend citaat uit Aquariumwereld: " ... vooral het begrip "pijn" wordt vanuit de menselijke ervaring op het dier geëxtrapoleerd." Dit citaat verwijst naar een veelal gemaakte anthropomorfe fout, nl. dat die ervaringen die een mens bewust ervaart, op dezelfde manier bewust ervaren worden door andere organismen. Bewuste gewaarwording worden gegenereerd in bepaalde gespecialiseerde regio's in de hersenen, meerbepaald de neocortex van de grote hersenen. Deze neocortex is evolutief pas ontstaan vanaf de zoogdieren. En zelfs dan is zelfbewustzijn (het vermogen om o.a. bewust en emotioneel pijn te ervaren) een eigenschap die enkel wordt toegewezen aan de mens, mensapen en dolfijnachtigen (tot op heden althans) (Allen and Trestman, 2017). Alhoewel dieren reacties kunnen vertonen die duidelijk wijzen op pijn, zoals men bij de mens zou verwachten als deze pijn zou ervaren, kan hier niet automatisch uit geconcludeerd worden dat die dieren dat dan ook op éénzelfde, emotionele manier ervaren zoals de mens.
Maar hier zit dan ook de valkuil, wanneer de interpretatie direct overslaat naar een te anthropocentrische interpretatie. Het is namelijk verkeerd om dan maar aan te nemen dat omwille van het niet bewust ervaren van pijn (zogenaamde nociceptie), vissen dan ook helemaal géén negatieve ervaringen hebben als gevolg van pijn en stress. Er is bestaat geen enkele twijfel dat ook bij vissen pijn gepaard moet gaan met een negatieve ervaring, want dat is de hele evolutieve essentie van pijn: zorgen dat een bepaalde ervaring die schade toebrengt aan een dier als negatief wordt ervaren, zodat de volgende keer die ervaring preventief vermeden zal worden. Mocht pijn gepaard gaan met een positief gevoel, dan is het nogal evident dat een dier dat niet lang zou overleven (men slaat niet nog eens op de vinger met een hamer, omdat dit zo een positieve ervaring was).
Alhoewel veel minder gekend is over de anatomische en gedragsmatige aspecten van pijngewaarwording bij vissen (vergeleken met bijvoorbeeld zoogdieren), is ondertussen duidelijk dat vissen alle essentiële onderdelen hebben om pijn te ervaren: zintuigorgaantjes om die op te vangen, zenuwbanen om die naar de hersenen te brengen, verwerkingscentra in de hersenen, chemische stoffen om pijn te controleren, en gedragsmatige reacties op pijnprikkels. Al meer dan 10 jaar geleden werd aangetoond dat ook vissen de specifieke zenuwbanen hebben die instaan voor detectie van pijnprikkels, en dat het stimuleren ervan aanleiding geeft tot een pijnrespons (en zelfs gevoel van angst) bij het dier (Ashley and Sneddon, 2008). Zo bestaan bij de forel 35% van alle zintuigorgaantjes op de kop uit zogenaamde nociceptoren (zintuigorgaantjes om pijnprikkels te detecteren). Wat de aansturing van pijnprikkels naar de hersenen betreft, zijn zenuwbanen aanwezig (zowel de zeer fijne zenuwvezels die directe pijnprikkels oppikken, als de grotere zenuwen die dat naar het ruggenmerg en de hersenen sturen) die zeer gelijkaardig zijn aan die bij zoogdieren. Vissen bezitten in het voorste deel van hun hersenen (het telencephalon) onderdelen die wat functie betreft analoog zijn aan onderdelen van hersenen bij de mens die instaan voor pijn- en angstgewaarwording (bijv. amygdaloid zone bij vissen en de amygdala bij zoogdieren, of de thalamus die verbonden is met de hersenzone waar gevoelsprikkels binnen komen). Ook heeft men aangetoond dat de duur van bepaalde gedragingen die gepaard gaan met een pijnprikkel evenredig zijn met de intensiteit van pijn die wordt uitgelokt (een injectie met zoutoplossing geeft een kortere pijnreactie dan een injectie met bijengif). Ook beschikken ze over een mechanisme om de pijn te verminderen ná een pijnprikkel (anders zou een dier constant in pijn zijn): ze bezitten bepaalde moleculen in hun cellen waar opium-achtige stoffen aan kunnen binden (dit zijn in het lichaam aangemaakte stoffen die pijn onderdrukken). Zo zal een bepaald gedrag dat gepaard gaat met pijn weggaan indien men een verdovingsmiddel als morfine toedient (dit bindt zich ook op die moleculen). Alhoewel er geen aantoonbare signalen zijn dat een gelijkaardig bewuste en emotionele gewaarwording van pijn aanwezig is bij vissen, zoals bij dieren met complexere hersenen, inclusief de mens (Rose, 2002), toch zijn er dus talrijke indicaties dat dit ook niet als puur reflexmatig mag beschouwd worden (Ashley and Sneddon, 2008; Huntingford et al., 2006). Zo kunnen vissen, waaronder goudvissen, aangeleerd worden om schadelijke prikkels te gaan vermijden, wat wijst op een zekere complexiteit van denk- en leervermogen."
Bedankt!!!!
nog een vraag over vissen; bestaan kruising tussen 2 soorten, bv. brasem en blankvoorn, of kolblei en blankvoorn?
Enkel de vraagsteller en de wetenschapper kunnen reageren op een antwoord.
evolutionaire morfologie gewervelde dieren ichthyologie (visbiologie) anatomie histologie morfometrie evolutie