Waarom hebben we maar één hart en één lever maar wel twee longen en twee nieren?

Antwoord

Men kan zich ook afvragen waarom men geen drie, of vijf, harten of nieren heeft bijvoorbeeld. Het aantal organen en hun positie in het lichaam wordt bepaald tijdens de embryonale ontwikkeling. Het basispatroon van ontwikkeling hebben we overgeërfd van voorouders die ruim 500 miljoen jaar geleden leefden. Het basisbouwplan van de meeste dieren, de gewervelden inbegrepen, is tweezijdig symmetrisch en dit is vooral duidelijk in het embryo. Bij de gewervelde dieren wordt er in het midden van het embryonale lichaam aan de dorsale (rug) kant een buisvormige structuur gevormd die later het ruggenmerg en de hersenen vormt. Daaronder ligt een staafvormige structuur die later de wervelkolom vormt. Aan de ventrale (buik) kant ligt een andere buisvormige structuur, van mond tot anus, die later het spijsverteringskanaal vormt. De maag bv. is daarvan een plaatselijke verbreding. Vervolgens gaan van deze buis bijkomende organen in tweevoud (links en rechts) afknoppen: twee longen, twee leverlobben, twee alvleesklierlobben (die later in de ontwikkeling met elkaar versmelten). Oorspronkelijk gebeurt dit dus symmetrisch met een linker- en rechterknop, waarna eventueel de symmetrie in een later stadium van embryonale ontwikkeling verloren gaat. Andere organen worden niet in tweevoud maar in enkelvoud op de symmetrie-as gevormd: schildklier, hart bv. (het hart verdikt later meer aan de linkerkant waardoor het schijnbaar meer links geplaatst wordt maar oorspronkelijk ligt het centraal). Heel wat structuren worden paarsgewijs gevormd: ogen, hersenhelften, ledematen, ribben, eierstokken en zaadballen bv. Andere centraal langs de middellijn: mond, anus, penis, vagina ...

Wat betreft de functionaliteit, is het niet zo dat twee levers hebben een voordeel zou bieden. In feite bestaat de lever al uit meerdere lobben. En vanuit één lob kan in principe een hele lever regenereren als het moet. Het hart ontstond in de evolutie als één gespierde buis, een verdikt bloedvat eigenlijk. Sommige ongewervelde dieren hebben meerdere harten geëvolueerd, maar bij de gewervelden is het bij één gebleven. Indien we twee aparte harten zouden hebben, zou het veel moeilijker zijn om die perfect gecoördineerd te laten kloppen, met twee aparte bezenuwingen en pacemakers.