Was de intentie van de regering-Delacroix I om de Gentse universiteit te vernederlandsen de eerste keer dat een regering dat wou doen?

Antwoord

Dag Willem,

Over de vernederlandsing van het hoger onderwijslandschap in Vlaanderen is echt al veel geschreven, maar een goede introductie staat in het artikel daarover in de Nieuwe Encyclopedie van de Vlaamse Beweging.

Een kort antwoord op jouw interessante vragen:

• Er werd inderdaad al op het einde van de 19de eeuw hier en daar gepleit voor vernederlandsing van instellingen voor hoger onderwijs, maar voornamelijk bij studenten en professoren, niet in regeringskringen. Lodewijk De Raet publiceerde in 1892 als student de verhandeling 'Hoger onderwijs voor het volk' en hoogleraar Julius Mac Leod bepleitte datzelfde in 1897 in de hogeschoolcommissie.
• In politieke kringen zou het pas een item worden aan het begin van de 20ste eeuw, met de 'drie kraaiende hanen' Frans Van Cauwelaert, Louis Franck en Camille Huysmans, die over partijgrenzen heen de vernederlandsing eisten.
• In Gent startten de eerste Nederlandstalige lessen in 1906, onder druk van Lodewijk De Raet, in Leuven pas in 1911, en in Brussel pas in 1935.
• Een vertragende factor was dat de Duitse bezetter tijdens de Eerste Wereldoorlog een nederlandstalige universiteit in Gent oprichtte, de 'Vlaamsche Hoogeschool'. Die werd smalend de Von Bissinguniversiteit genoemd, en was een onderdeel van zijn zogenaamde Flamenpolitik om communautaire spanningen uit te spelen en zo het Belgische kamp te verdelen. Dat werkte tijdens en na afloop van die oorlog door: vernederlandsing werd gezien als een vorm van collaboratie of toegift aan de Duitse verdeel-en-heersspelletjes.
• Door de Eerste Wereldoorlog kwam er wel een politieke doorbraak voor de Vlaamse beweging. In 1923 werd de universiteit in Gent al tweetalig gemaakt door van studenten een quotum nederlandstalige en en franstalige cursussen te eisen. Vreemd is dat de eigenlijke totale vernederlandsing in 1930 er kwam op initiatief van de Waalse eerste minister Henri Jaspar.