Wie steekt er gedachten in mijn hoofd? Doe ik dat werkelijk (alleen) zelf? Hoe kan een gedachte plots opkomen, "uit het niks"? Dit is een eerder filosofische vraag? Ik bedoel vooral talige gedachten in woorden, maar het kan ook visueel, die plots oppoppen, "een gedachte die opkomt", of een idee. Minder de gedachten zoals redeneringen of analyseren of logisch denken. Soms lijkt er een hogere kracht aanwezig of tenminste iets externs "wanneer iets je ineens te binnen schiet". Gedachten lijken soms in de lucht te hangen en soms meerdere mensen tegelijk te bereiken. Waar komen zulke gedachten vandaan? Ik stel me fantasievol een gedachtensoep voor in het heelal. En dat gedachten kunnen komen aanwaaien. Een tweede deelaspect: kan je stellen dat iemands gedachten zo persoonlijk uniek zijn als zijn stemgeluid, vingerafdruk, iriskleur ogen, dna? Het lijkt mij dat een gedachtenpatroon en individuele ideeën met een evt. combinatieset van piekeren, blokkerende gedachten, overpeinzigen, geheugensteuntjes, omdenken, enz. nooit identiek is aan dat van iemand anders?
Dat is een heel intrigerende vraag die filosofen en neurowetenschappers al generaties lang bezig houdt en soms leidt tot zware debatten. Deze vraag heeft letterlijk te maken met het probleem van het bewustzijn, maar ook dat van de identiteit van personen.
Er is geen eensluidend antwoord. Het verklaren van de "eigen gedachten" , gekoppeld aan ervaringen en persoonlijke belevingen, is een van de mysteries die de wetenschap op dit moment niet kan. David Chalmers verwijst in dit verband naar "the hard problem of consciousness", dit itt het gemakkelijke probleem dat verwijst naar neurale netwerken, interacties tussen netwerken,... Er zijn verschillende visies.
Materialisme verwijst naar het idee dat alles terug te brengen is tot materie, maw de hersenen. We kunnen onze gedachten niet verklaren, maar ze zijn zeker terug te brengen tot interacties tussen materie. Sommige materialisten gaan zelfs zo ver dat ze beweren dat bewustzijn, het hebben van bewuste ervaringen en gedachten, niet anders is dan onbewuste toestanden, het is allemaal fysisch gebeuren van materie. Volgens hen is bewustzijn een illusie.
Epifenomenalisten beschouwen gedachten en bewustzijn als een bijverschijnsel van neurale interacties. Het is dus een epifenomeen voor hen. Ze gaan ervan uit dat gedachten de materie niet terug kunnen beïnvloeden.
Idealisten zitten aan het andere extreem. Volgens hen is materie een constructie van de geest en al wat er bestaat zijn ideeën en gedachten. De realiteit is volgens hen immaterieel en de wereld zoals wij het zien is een construct van onze geest. Volgens sommigen, de zgn panpsychisten, zit een stukje "geest" vervat in elk atoom of deeltje materie, hoe klein ook.
De realiteit zoals wij het in de neurologie zien, is dat voor het bestaan van gedachten neurale activiteit nodig is. Gedachten en ervaringen kunnen veranderen door modificatie of letsels van het zenuwstelsel. De "natuur" van gedachten is echter onduidelijk ten opzichte van deze neurale activiteit. Uit de hierboven gemaakte overwegingen ziet u dat het probleem dat u stelt complex is en meerdere diepere vragen oproept. U ziet meteen ook het verband met de vragen naar het bestaan van een opperwezen, of naar een diepere betekenis van de cosmos. Mijn persoonlijke bedenking (strikt persoonlijk) is of onze wetenschappelijke methode geschikt is om de vragen die u stelt te benaderen, en of we dus geen opening moeten maken naar andere benaderingen van de realiteit.
Veel succes op uw zoektocht !
Prof.Dr.P.Santens
Neuroloog UGent en UZ Gent
Er zijn nog geen reacties op deze vraag.
Enkel de vraagsteller en de wetenschapper kunnen reageren op een antwoord.
Neurologie en neurowetenschappen. Neurodegeneratieve ziekten zoals Parkinson, Alzheimer. Cognitieve stoornissen en bewegingsstoornissen.
© 2008-2024
Ik heb een vraag wordt gecoördineerd door Eos wetenschap. Voor vragen kun je terecht bij liam.verbinnen@eos.be
