Welk deel van de hersenen controleert het bewustzijn?

Antwoord

Dag Nelson,

Dat is een moeilijke vraag. Het antwoord hangt af van je definitie van bewustzijn. Veel wetenschappers zeggen dat bewustzijn het besef is dat er dingen rondom je gebeuren. Je bent je dus bewust van je omgeving.

In je hoofd zit geen apart hersendeel voor bewustzijn. Bijna alles wat je doet activeert meer dan één hersengebied, maar waar het bewustzijn zit is extra moeilijk om te vinden omdat het geen concrete functie is zoals bijvoorbeeld fietsen, dus weet men nog niet goed welke delen ervoor nodig zijn. Wellicht is het de taak van hersencellen in de prefrontale cortex (dat is het gebied helemaal vooraan in je hersenen) en de pariëtale cortex (die ligt in de achterste helft bovenaan je hersenen). Dat zijn wel grote gebieden die nog veel andere functies hebben. Met je prefrontale cortex maak je bijvoorbeeld ook beslissingen, denk je na over hoe je een doel kan bereiken enz. Met je pariëtale cortex weet je waar een object is in de ruimte rondom je, voeg je informatie van verschillende zintuigen samen zoals zien en horen enz. Als je er goed over nadenkt, zijn dat ook functies die te maken hebben met beseffen wat er rondom je gebeurt.

De thalamus (diep in het midden van je hersenen) blijkt ook belangrijk te zijn voor bewustzijn. Deze structuur beslist welke zintuiglijke informatie naar je hersenen wordt doorgestuurd. De letters die je nu leest zal je thalamus bijvoorbeeld belangrijk genoeg vinden, maar de vogels die op de achtergrond fluiten negeert hij, want anders kan je je niet goed concentreren. De thalamus bepaalt dus waar je aandacht naartoe gaat.

Als je bewustzijn eerder ziet als je karakter zoals je schrijft in je vraag, dan moet je op zoek naar hersengebieden die actief zijn naargelang je persoonlijkheid. Een studie vond bijvoorbeeld dat je mediaal orbitofrontale cortex (toevallig ook een deeltje van die grote prefrontale cortex) groter is als je extravert bent. Extraverte mensen hebben graag veel mensen om zich heen en lijken altijd veel energie te hebben. Andere karaktertrekken zitten op andere plaatsen in je hersenen. Maar bewustzijn wordt door wetenschappers niet vaak als persoonlijkheid gezien.

Bewustzijn heeft ook weinig te maken met kennis of herinneringen. Feiten onthouden noemt men semantisch geheugen. Herinneringen uit je leven onthouden noemt men het episodisch geheugen. De hippocampus (in de temporale kwab onderaan in het midden van je hersenen) is een van de belangrijke hersengebieden hiervoor.

Je vraag houdt wetenschappers nog wel even bezig. De zoektocht start in ieder geval met de vraag wat bewustzijn precies is.