Waarom begint bier meer te schuimen als je er een theezakje aan toevoegt?

Sarah, 24 jaar
13 januari 2016

Bier is een gecarboniseerde vloeistof met bovenaan reeds een schuimlaag. Hoe komt het dat deze vloeistof nog meer begint de schuimen indien er vaste deeltjes (e.g. een theezakje) aan deze vloeistof worden toegevoegd?

Antwoord

Beste Sarah,

Bier schuimt door de CO2 die erin opgelost is. Deze COis vooral afkomstig van het brouwproces, waarbij gistsuikers uit de wort (eigenlijk een suikerrijke vloeistof gemaakt met water en gerst) worden omzet in ethanol en CO2. Het bier bevat vaak een oververzadigde hoeveelheid CO2, waardoor het spontaan uit oplossing zal willen treden. Soms wordt er zelfs nog extra gas toegevoegd aan de tapkraan.

Om een gasbel te kunnen vormen is echter een "kiem" of nucleatiesite nodig: een reeds bestaand gasbelletje dat kan aangroeien met gas uit de vloeistof. Die kiemen kunnen niet uit zichzelf ontstaan, omdat ze dan een oneindige druk moeten kunnen overwinnen. 

Bier kan dus pas schuimen als zulke aanwezige kiemen kunnen aangroeien. Bij het vullen van een glas bijvoorbeeld, zorgen onzuiverheden en oneffenheden in het glas ervoor dat je bier schuimt, want er zijn veel kiemen aanwezig. Hetzelfde principe geldt wanneer je er iets aan toevoegt. Het theezakje zal lucht mee in het bier brengen en dat zijn dus kiemen om gasbelvorming te beginnen.


Twee mooie voorbeelden om dit te illustreren:

In een glas Duvel zal je steeds een opgaande stroom gasbelletjes zien. Als je goed kijkt staat er onderaan in het glas een 'D' (van Duvel) gegraveerd. Deze kleine oneffenheden in het glas zorgen voor gaskiemen, waar gasbellen kunnen aangroeien. Zo blijft de bierkraag bij Duvel behouden.

Een ander voorbeeld zie je in bijgevoegd filmpje (link onderaan). Hier gaat het niet om bier, maar om water. In water (zonder bruis) zit natuurlijk niet zo veel gas opgelost als in bier. Wanneer je het opwarmt daarentegen, zal het water willen gaan verdampen, omdat het water overgaat naar de gastoestand. Wanneer je dit water nu opwarmt in een zeer zuiver en egaal recipiënt en met zeer zuiver water (zonder oneffenheden), zijn er geen kiemen waar het water kan beginnen borrelen. Het water kan dan opwarmen tot zelfs > 100 °C (superheated), zonder te koken. Wanneer je dan iets toevoegt, zoals een klontje suiker in dit filmpje, breng je plots wél gaskiemen aan en kan het water zeer spontaan (en explosief) beginnen koken. Don't try this at home ;-).

Ik hoop hiermee uw vraag beantwoord te hebben.

Groetjes!

Dries

Foto © Martin Garrido cc 2.0 op Flickr.

Reacties op dit antwoord

Er zijn nog geen reacties op deze vraag.

Enkel de vraagsteller en de wetenschapper kunnen reageren op een antwoord.

Beantwoord door

Prof. dr. ing. Dries Vandeweyer

Voedingsindustrie, voedselveiligheid, microbiologie, conservering, insecten in humane en veevoeding

Katholieke Universiteit Leuven
Oude Markt 13 3000 Leuven
https://www.kuleuven.be/

Zoek andere vragen

© 2008-2025
Ik heb een vraag wordt gecoördineerd door Eos wetenschap. Voor vragen over het platform kan je terecht bij liam.verbinnen@eos.be