Waarom plaatst men geen telescoop op de maan?

Antwoord

Men kan uiteraard een telescoop plaatsen op de Maan. Of men dat doet, is zoals steeds het resultaat van een kosten/baten-analyse.

Wat we vanop de Aarde kunnen doen, is veel goedkoper. Terecht merkt u op dat beperkingen hier zijn dat we een atmosfeer hebben en dat er gravitatie is. Dat laatste is eigenlijk niet zo erg: de gravitatie belet ons geenszins in de goede richting te kijken. De atmosfeer is hinderlijk, zeker bij die golflengten waarbij de straling volledig door de atmosfeer wordt uitgedoofd: dan moeten we wel naar de ruimte. Ook in zichtbaar licht vervormt de atmosfeer onze beelden, maar daar kan men steeds beter mee overweg.

Voor stralingen die niet door de atmosfeer komen, moeten we wel naar de ruimte. Maar dan nog is het meestal veel goedkoper om een satelliet in een omloop rond de Aarde of in een iets ingewikkelder baan te sturen dan een telescoop op de Maan neer te zetten. In die context is een maanbasis voordelig omdat je daar een blijvende en grote infrastructuur kan opzetten, maar zolang die niet bemand hoeft te zijn, kan je het evengoed in een baan neerzetten (en dan is er geen netto gravitatie!). En eens je van bemande oplossingen spreekt, dan wordt het twee ordes van groottes duurder (omdat mensen zoveel meer veeleisend zijn dan instrumenten), en dat brengt in verhouding wetenschappelijk te weinig bij.

Rekening houdend met de comparatieve voordelen en nadelen, zijn er twee soorten projecten waaraan men denkt voor telescopen op de Maan:

- een radiotelescoop aan de achterkant van de Maan. Het is vandaag steeds moeilijker om - in bepaalde frequenties - de zwakke radiostraling uit het Heelal te meten, gewoon omdat wij met ons radioverkeer, garagepoorten en gsm's zoveel radio-lawaai maken. Aan de achterkant van de Maan is men daarvan afgeschermd. Maar uiteraard is het niet de ideale plaats om in communicatie met de Aarde te blijven.

- een infrarood-telescoop in een put dicht bij de polen van de Maan. In het infrarode gebied moeten we onze telescopen koel houden, want anders meten we de straling van de omgeving. Dicht bij de polen van de Maan zijn enkele kraters die nooit zonlicht ontvangen, en waar het erg koud is; en een antenne bovenop de berg kan voortdurend in contact met de Aarde blijven. Potentieel dus erg goede sites voor infraroodsterrenkunde.

Op beide gebieden worden projecten uitgedacht. Maar het is heel waarschijnlijk dat die zullen moeten wachten tot we de goedkopere alternatieven van hieruit hebben uitgemolken.

Bemerk trouwens dat de afwezigheid van een atmosfeer en de lage gravitatie op de Maan niet alleen voordelen bieden. De instrumenten worden er minder afgeschermd van schadelijke hoogenergetische straling; en het vervelende stof dat van de maanbodem loskomt bij impacten komt overal terecht.