Waarom test men de persoonlijkheid van kinderen niet bij het geven van studie-advies?

Antwoord

Dag Pieter,

Je vraag is sterk persoonlijk gemotiveerd, maar daarom niet minder boeiend.

Studieadvies is vrij recent ontstaan, na de Tweede Wereldoorlog, omdat men net vond dat studieresultaten alleen niet genoeg voorspellend waren voor latere studiecarrière, en omdat de testpsychologie opgang maakte. De focus lag daarbij vooral op de leeftijdsgroep 14-16 jaar, omdat dan net de meest ingrijpende keuzes werden gemaakt. Eerst ging het om initiatieven van zuilenorganisaties, later van psycho-medisch-sociale centra (PMS) en sinds 1998 centra voor leerlingbegeleiding, afhandelijk van het onderwijsministerie.

Men kan veel kritiek hebben op de tests gehanteerd in die centra, maar niet dat ze louter naar schoolse prestaties kijken. Ze willen net wèl naar interesses en werkhouding kijken, in plaats van enkel naar hoe je de voorbije jaren op school hebt gefunctioneerd.

Twee fundamentele problemen daarbij zijn dat:

• Die interesses, houding, zelfs persoonlijkheid sterk veranderen, zeker in die levensjaren. Dat hindert de voorspellende waarde: het is niet omdat je enorm snel bent afgeleid als 12-jarige, of taalspelletjes leuk vindt, dat dat later ook betekenisvol zal blijven.
• Het gaat om een zeer oppervlakkige momentopname, een screening van jaarlijks tienduizenden kinderen, die op één of hooguit enkele momenten worden gezien. Zelfs het afnemen en interpreteren van een relatief eenvoudige intelliigentietest vraagt al snel een hele dag werk, en weerspiegelt prestaties op één moment (o wee als de proefpersoon wat grieperig was...). Een degelijke persoonlijkheidstest voor alle leerlingen in het Vlaamse onderwijs is praktisch uitgesloten.

Ik heb nog twee bedenkingen bij uw vraag:

• De MBTI, een jungiaanse methodiek voor persoonlijkheidstypes, is wetenschappelijk zwak onderbouwd. Methodologische bewijskracht voor het bestaan van de types ontbreekt, de test berust veel te sterk op zelfrapportage zonder correcties voor sociaal wenselijke antwoorden, en zelfs weinig bruikbaar voor voorspelling van jobtevredenheid, nochtans de oorspronkelijke motivatie voor de test.
• Vanop een afstand gezien is het een vreemde mengeling van Jungiaanse persoonlijkheidspsychologie, en een eerder utilitaire opvatting over onderwijs, dat exclusief moet gericht zijn op het efficiënt bevoorraden van de arbeidsmarkt. Dat is misschien wel de voornaamste reden waarom de MBTI minder aanhang heeft buiten de VS dan erbinnen: omdat men oordeelt dat onderwijs meer taken heeft dan enkel voorbereiden op een toekomstige werkplek.