(Ik heb gezocht op het kernwoord "rationaliteit", "rede", "ratio", "redelijk", maar mijn vraag is, denk ik, nog niet gesteld. Als ik me vergis, bied ik mijn nederige excuses aan)
Ik zou graag een blog opstarten over politiek en ethiek, en ik nam me daarbij voor om helder, kritisch en rationeel te denken. Nu vroeg ik mij af wat rationeel zijn precies inhoudt, want ik vind de definitie van zowel wikipedia als mijn filosofieboek nogal vaag. Het lijkt vier eigenschappen te hebben: helder, redelijk, kritisch en consequent handelen/denken.
Iemand kan echter helder zijn, maar nonsens vertellen: “Het gras is paars” bijvoorbeeld. Dat is duidelijk en helder, maar onjuist. (Al is het slechts kwestie van conventie wat je groen en paars noemt)
Iemand kan ook kritisch zijn, bijvoorbeeld een creationist kan erg kritisch staan tegenover een wetenschapper, maar toch is dit vaak irrationeel.
Redelijkheid vervolgens is iets vrij subjectiefs, iets dat wordt aangevoeld en valt niet echt onder woorden te brengen. Ik kan een redelijk bedrag op mijn rekening krijgen, dat iemand anders veel te weinig vindt. Wetten proberen redelijk en rechtvaardig te zijn, maar zelfs erg redelijke wetten worden als oneerlijk ervaren en kunnen voor anderen zelfs ronduit onredelijk zijn. (Belastingen betalen om rijkdom te herverdelen is bijvoorbeeld in principe een redelijke wet, maar…)
Tenslotte kan iemand ook consequent verkeerd en irrationeel handelen, volledig volgens een interne logica die ergens op slaat. Een verliefd persoon bijvoorbeeld reageert consequent op zijn hormonen en valt perfect te begrijpen als je iets van de evolutietheorie afkent. Je kunt spreken over de logica van de liefde. Paringsdrang kan erg logisch zijn. Toch wordt dit ook meestal als geen kenmerk van de ratio beschouwd.
Is er dan toch geen manier om zo rationeel mogelijk over zaken als politiek en ethiek na te denken, zonder wetenschappelijke methode? Een filosoof bijvoorbeeld lijkt het beter te kunnen, zonder constant voor irrationeel te worden versleten, dan een astroloog, zelfs als die helderder, kritischer, redelijker en consequenter zou zijn.
De wetten van de formele logica zijn daarbij net iets te strak voor het dagelijkse denken en voor mok, blog, vermoed ik. Bovendien is een strikt gebruik van formele logica, samen met het streng empirisch checken van de feiten nu juist eigen aan de wetenschappelijke methode.
Alvast bedankt voor een eventueel antwoord.
Er zijn nog geen reacties op deze vraag.
Enkel de vraagsteller en de wetenschapper kunnen reageren op een antwoord.
moraal, ethiek, geschiedenis nazi-kampen en genociden, ooggetuigenverslagen, de Verlichting, eugenetica, darwinisme, historische foto's, transhumanisme