Niet alle micro-organismen zijn gevoelig voor antibiotica. Hoe is dit te verklaren?

Antwoord

Antibiotica oefenen hun dodelijke functie uit door het blokkeren van één of meerdere voor de bacterie levensnoodzakelijke processen. Zo kunnen antibiotica bijvoorbeeld de productie van ATP (de energiemolecule van de cel) blokkeren, het gen verantwoordelijk voor reproductie uitschakelen of binden aan de celwand en specifieke kanalen blokkeren.

De werking van antibiotica berust altijd op een interactie met een molecule (meestal een eiwit) die specifiek is voor bacteriën. Die interactie houdt in dat er een nauwkeurige koppeling ontstaat tussen het antibioticum en het eiwit. Elk eiwit wordt gecodeerd door een gen. De samenstelling van het eiwit ligt vast in de genetische code.

Wanneer er zich in een bacteriekolonie (miljoenen bacteriën) een bacterie bevindt die een genetische mutatie bevat in het gen dat codeert voor dat eiwit, dan kan het eiwit een andere samenstelling in aminozuren krijgen op de plaats waar normaal de binding gebeurt met het antibioticum. Hierdoor zal het antibioticum hier niet langer op binden. Deze bacterie zal dus niet gedood worden. Deze vermenigvuldigt zich en zal uiteindelijk een nieuwe kolonie vormen met allemaal resistente bacteriën.

Het kan ook zijn dat een bepaalde familie van bacteriën het interactie-eiwit helemaal niet produceert. Deze bacteriën zullen dan van nature uit resistent zijn.

Daarbovenop komt nog dat er resistentiegenen bestaan. Deze kunnen zich op plasmides bevinden en zich verspreiden naar andere bacteriën. Deze resistentiegenen zullen ervoor zorgen dat het antibioticum zijn werk niet kan uitvoeren (inactivering, exportkanalen, ...).