Antwoord
Dag Stefanie,
Dit is een vraag die verschillende mensen soms bezighoudt en die vaak tot misverstanden leidt.
Eerst wil ik jou geruststellen dat bij de bestraling van voedsel, dit voedsel zelf niet radioactief wordt. Dit is omdat hierbij gammastraling gebruikt wordt. Ik zal hierna proberen om dit wat genuanceerd uit te leggen.
Het soort straling die gevaarlijk is, wordt ook nog "ioniserende straling" genoemd. Dit is omdat deze straling leidt tot ionisaties van moleculen. Het brengt dus eigenlijk breuken aan in de moleculen. Dit treedt op als de energie van de straling dus groter is dan de bindingsenergie van de atomen in de moleculen.
Als een levend organisme (bv. een mens) dus een hoge ioniserende stralingsdosis ontvangt, zal dit de moleculen in het lichaam beschadigen. Een vitale molecule in biologische cellen (dus ook in onze eigen cellen) is de DNA-molecule. Zoals je vermoedelijk weet, bevat de DNA-molecule (dubbele helix) het erfelijk materiaal van de cel en is deze molecule essentieel voor de deling van de cel.
Bij bestraling van een cel kan het DNA beschadigd worden en zal de cel niet langer kunnen delen. Bij deling van een dergelijk bestraalde cel loopt het mis en sterft de cel uiteindelijk af.
De bestraling van etenswaren:
Wat voedsel normaal bederft, zijn micro-organismen (zoals bacteriën en schimmels). Ook deze hebben DNA en kunnen dus gedood worden door middel van ioniserende straling.
Bij de bestraling van etenswaren worden hoge dosissen van hoog-energetische electromagnetische straling gebruikt (zie hieronder). Deze veroorzaakt dus ionisaties, maar maakt de etenswaren zelf niet radioactief.
Binnen de groep van "ioniserende straling" bestaan er verschillende soorten:
1. Elektromagnetische straling:
Zoals je misschien weet, is de energie van elektromagnetische golven omgekeerd evenredig met de golflengte van de golven (of dus evenredig met de frequentie). Bij zichtbaar licht is de golflengte te lang (energie te laag) om moleculen te ioniseren. Biij bepaalde vormen van ultraviolette straling (UVC) is de golflengte echter wel klein genoeg en de energie dus hoog genoeg om ionisaties in moleculen te veroorzaken. Dat is waarom UVC straling zo schadelijk is. Elektromagnetische straling die nog meer energetisch is, is de zogenaamde X-straling (of Roentgen-straling) en nog energetischer is de gammastraling. Deze wordt ook uitgestraald door natuurlijke isotopen zoals bijvoorbeeld door Cobalt-60. Dit wordt ook vaak gebruikt bij de bestraling van etenswaren. Een zelfde soort hoogenergetische straling kan tegenwoordig ook elektrisch opgewekt worden met behulp van lineaire versnellers. Deze worden vaak gebruikt in de radiotherapie bij de behandeling van kankerpatiënten.
2. Beta- en alfastraling:
In tegenstelling tot gammastraling is deze straling geen electromagnetische golf, maar het resultaat van een stroom van bewegende deeltjes. Alfadeeltjes bestaan uit twee protonen en twee neutronen. Betadeeltjes bestaan uit elektronen (β-) of uit positronen (β+).
Deze straling komt vrij bij het radioactief verval van bepaalde atomen (isotopen) zoals Uranium-238 (α-straler) of Strontium-89 (beta-straler). Deze laatste wordt ook gebruikt bij de palliatieve behandeling van botkanker.
Deze straling heeft over het algemeen een hoge ionisatiedichtheid, maar dringt niet diep door in weefsel.
3. Neutronen
Neutronen hebben geen lading en zullen op de eerste plaats interageren met de atoomkernen. Trage neutronen kunnen ook in de atoomkern gevangen worden en kunnen zo de atoomkern wijzigen. Dit kan leiden tot activatie, wat wil zeggen dat de nieuwe atoomkern instabiel wordt en dus op zijn beurt radioactieve straling kan uitsturen.
4. Kosmische straling
Interessant om weten is dat er op grote hoogte en in de ruimte ook andere vormen van straling voorkomen die het gevolg zijn van kosmische deeltjes (zoals pionen, muonen, enzovoort). Daardoor ontvangen astronauten, maar ook piloten, een grotere stralingsdosis dan mensen die gewoon op de aardbodem blijven.
Hopelijk verduidelijkt dit een beetje,
Met vriendelijke groeten,
Yves
Reacties op dit antwoord
Er zijn nog geen reacties op deze vraag.
Enkel de vraagsteller en de wetenschapper kunnen reageren op een antwoord.
