Hoe is voetbal ontstaan?

glenn, 17 jaar
4 maart 2010

.

Antwoord

Modern voetbal ontstond door standaardisering van regels in het midden van de 19de eeuw in Engelse public schools – de grap luidde, dat Engelsen telkens ze een sterkere tegenstander ontmoetten, een nieuwe sport uitvonden.

Een bal in teamverband naar de overzijde van een veld stampen, is een heel oude spelvorm. Vaak werden de regels, het aantal deelnemers, de speelduur en de omvang van het veld per wedstrijd onderhandeld.

De oudste afbeeldingen van zo’n spelen (rennende mannen met een bal in de handen of tegen het been) vinden we terug in Egypte. Het Romeinse harpastum-spel was een variant van het Griekse episkyros- or phaininda-spel, dat in ploegen werd gespeeld. Cicero beschrijft een rechtszaak rond de dood van een man in een barbierszaak, die tijdens het scheren getroffen werd door een voetbal. Ook in het Oude China ontstond in diezelfde periode Cuju, waarbij een bal door een opening moest worden gestampt.

In de middeleeuwen was het in West-Europa niet ongewoon dat jongeren van buurdorpen of –wijken onderling wedstrijden speelden, waarbij grote teams een bal in elkaars doel trachten te krijgen – ‘mob football’ (menigte-voetbal) in het Engels, Calcio in het Italiaans. Vaak waren er meerdere ballen in het spel, en ging het er bijzonder ruw aan toe. In 1314 werd het spel daarom in de Londense binnenstad verboden. Zelfs Shakespeare vermeldde het spel, één keer in King Lear en één keer in zijn Comedy of Errors, telkens misprijzend.

De Engelse public schools (vreemd genoeg private scholen) veranderden het spel op vier manieren:

  • Ze ontdeden het van haar gewelddadige karakter en maakten er een georganiseerde sport van, met ploegverdelingen, scheidsrechters, speelrichtingen en trainingen.
  • Ze maakten van een volkssport een tijdverdrijf voor hogere klassen, met hoger aanzien.
  • Ze reglementeerden en standaardiseerden het spel, om onderlinge wedstrijden mogelijk te maken (de offside-regel dateert al uit de 18de eeuw!).
  • Ze legden het basisonderscheid tussen spelvormen waarbij de bal wel of niet gedragen wordt.

Overigens zouden de stedelijke scholen de voorkeur voor de niet-dragende variant hebben, omdat hun spelterreinen kleiner waren en de kans op kwetsuren bij de contact-variant te hoog zou zijn. Rugby is géén afscheiding van het niet-dragende voetbal, ontstaan door een speelfout van Willian Webb Ellis in 1823, zoals veel geschiedenisboeken beweren. Ellis maakte waarschijnlijk de fout om met de bal in zijn armen voorwaarts te lopen, hetgeen ook in rugby een speelfout is.

Het woord ‘football’ wijst erop dat het al rennend (en niet te paard) werd gespeeld, en niet zozeer naar het schoppen met de voet. In Ellis’ tijd werd de bal vaak in de handen genomen, en ook vaak geschopt, meestal binnen één wedstrijdverloop. Bij sommige spelvormen werd met een eivormige bal gespeeld, soms waren de doelpalen bovenaan met elkaar verbonden, het aantal spelers per ploeg varieerde van 11 tot 18. Op zo’n 20 jaar tijd ontstond het hedendaagse voetbal:

  • 1848 Cambridge Rules, geschreven in Trinity College met afvaardigingen van de scholen van Eton, Harrow, Rugby, Winchester en Shrewsbury. Er vormden zich echter afscheuringen en alternatieven, o.a. in Sheffield, waar een niet-schoolse club enkele ‘moderne’ regels invoerde (o.a. ingooien, strafschoppen en vrije trappen, tackle-verbod).
  • 1860 Lausanne Football and Cricket Club, in Zwitserland
  • 1863 Football Association (FA) in Londen, waarbij een eerste volledig reglement werd vastgelegd. Pas in laatste instantie werd in het reglement bepaald dat spelers niet meer met de bal in de handen mochten lopen, en dat tacklen, pootje lappen of vasthouden van een speler in balbezit verboden werd. Ebenezer Cobb Morley, een advocaat uit Hull, was de secretaris van de FA en zou de meeste regels hebben voorgesteld. Overigens onthielden haast alle school-voetbalclubs zich van de bijeenkomst, omdat ze vasthielden aan de Cambridge Rules – het ging vooral om clubs met volwassen spelers.
  • 1871 Rugby Football Union, met clubs die zich afscheurden van de FA omwille van het reglement. Slechts elf clubs bleven binnen de FA, en groepeerden hun spelreglement tot 13 wetten van het voetbal. Uiteindelijk leek het FA-spel sterk op dat van Sheffield, en fusioneerden beiden.
  • 1872 FA Cup, de oudste vaste voetbalcompetitie.
  • 1880-1890: verspreiding van Association Football op het Europese vasteland, met het ontstaan van regionale en nationale competities.
  • 1886 International Football Association Board (IFAB) in Manchester.
  • 1904 Fédération Internationale de Football Association (FIFA) in Parijs, dat zich baseerde op de FA-regels.

Het spel heet officieel ‘association football’, omdat het gegroeid is uit een ‘football association’. ‘Soccer’ is een afkorting van association – en was de tegenhanger van ‘Rugger’, het spel volgens de regels van de Rugby school (eigenl. Cambridge Rules).

Reacties op dit antwoord

Er zijn nog geen reacties op deze vraag.

Enkel de vraagsteller en de wetenschapper kunnen reageren op een antwoord.

Beantwoord door

Dr. Karl Catteeuw

Geschiedenis van opvoeding en onderwijs, Roemeens, muziek

Katholieke Universiteit Leuven
Oude Markt 13 3000 Leuven
https://www.kuleuven.be/

Zoek andere vragen

© 2008-2024
Ik heb een vraag wordt gecoördineerd door Eos wetenschap. Voor vragen kun je terecht bij liam.verbinnen@eos.be