Wie was de eerste farao van Egypte?

Antwoord

Volgens de Egyptische traditie was Menes de eerste koning van Egypte. Dit weten we ondermeer door de koningslijst van Abydos, waarop we Seti I (ca. 1290-1280 v. Chr.) en zijn zoon Ramses II in aanbidding zien voor een lang lijst namen van hun voorgangers. De eerste naam is Mni, wat overeenkomt met Menes. Daarnaast hebben we ook de koningslijst van Manetho, een Grieks-Egyptische priester die in de 3de eeuw v. Chr. een geschiedenis van Egypte schreef. Het boek zelf bleef niet bewaard maar de koningslijst die Manetho opstelde, ingedeeld in 30 dynastieën, werd door Romeinse auteurs overgenomen. Manetho geeft Menes als eerste koning van de eerste dynastie.

Maar hiermee is het probleem niet opgelost. De graven van de koningen van de 1ste dynastie werden al op het einde van de 19de eeuw gevonden te Abydos (Umm el-Qaab). De namen van de koningen die daar aangetroffen werden komen niet overeen met die van Manethon. De redenen hiervoor zijn complexe en ondermeer het taalverschil - Manetho schreef in het Grieks - speelt een rol. Een twintig-tal jaar geleden werden te Abydos ook zegelafdrukken gevonden waarop de lijst staat van de koningen die er begraven liggen. Deze lijst begint met Narmer en de naam Menes komt er niet op voor. Op dit ogenblik zijn de specialisten het er niet over eens of Narmer moet beschouwd worden als Menes ofwel zijn opvolger Hor-Aha (ook Aha gelezen). De vraag heeft echter slechts een beperkt belang. De opgravingen te Abydos hebben duidelijk gemaakt dat er reeds koningen waren voor de 1ste dynastie. Het graf van Narmer (ca. 3050 v. Chr.) volgt immers op dat van enkele andere koningen (Ka, Irj-Hor). Deze koningen worden nu samen geplaatst in "dynastie 0". Maar we kunnen de serie graven van koningen te Abydos nog vroeger volgen in de late Predynastische periode, minstens vanaf 3300 v. Chr.