Sebastiaan Engelborghs: 'Realistische verwachtingen scheppen'

Tegen 2050 zal het aantal alzheimerpatiënten in België met 73 procent stijgen ten opzichte van 2019, blijkt uit een studie in The Lancet. Neuroloog Sebastiaan Engelborghs (VUB, UZ Brussel en UAntwerpen) wil het brede publiek op een laagdrempelige manier informeren over de aandoening.

Op welk moment besloot u uw onderzoek met een breed publiek te willen delen?

‘Het besef dat wetenschapscommunicatie belangrijk is groeide bij mij geleidelijk aan. Op geheugenconsultaties kreeg ik vaak dezelfde vragen, bijvoorbeeld naar het verschil tussen alzheimer en dementie. Die nood aan informatie keerde terug toen ik vrijwilligers rekruteerde voor onderzoek naar alzheimer en andere hersenziektes. Ze vroegen naar duiding bij het onderzoek en de bevindingen. Wetenschapscommunicatie toont nieuwe vrijwilligers de weg naar het onderzoek.’

Wat is voor u het voornaamste doel van een communicator?

‘Een wetenschapscommunicator moet in staat zijn op een heldere en boeiende manier een boodschap over te brengen. Dat lijkt eenvoudig, maar is het allesbehalve. Je moet een ingewikkelde boodschap vertalen naar je publiek. Je moet daarom weten wie dat publiek is en welke vragen en interesses ze hebben. Je moet je inleven.’
‘Een andere moeilijkheid ligt in de combinatie tussen wetenschapscommunicatie en de academische opdracht die onderzoek, onderwijs en in mijn geval ook klinisch werk vereisen. Communicatie dreigt dan stiefmoederlijk behandeld te worden, terwijl het eigenlijk een plicht is van een onderzoeker. Iemand die me dat actief geleerd heeft, is alzheimerexpert Christine Van Broeckhoven. Ondanks een drukke agenda maakt zij systematisch tijd vrij voor wetenschapscommunicatie.’

Wat is de grootste uitdaging bij het communiceren over uw onderzoeksdomein?

‘Het is een uitdaging om realistische verwachtingen te scheppen. Een nieuwe ontdekking kan hoopgevend zijn, en misschien wel een doorbraak op laboratoriumniveau. Maar het betekent nog niet dat we de patiënt van morgen kunnen genezen. Een genuanceerde boodschap brengen vind ik heel belangrijk.’

Waarover zou het publiek dringend meer moeten weten?

‘Eén persoon op de vijf zal ooit dementie krijgen. We doorgronden de ziekte van Alzheimer nog steeds onvoldoende. Als we de aandoening ooit willen kunnen afremmen of stoppen, dan zullen we evenveel moeten investeren in hersenonderzoek als in onderzoek naar ziektes als kanker of diabetes. Ondanks een structurele onderfinanciering werd de laatste jaren aanzienlijke vooruitgang geboekt in het onderzoek. Dat is hoopgevend, maar niet voldoende om deze ziektes ooit te kunnen genezen.’

Sebastiaan Engelborghs werd door de KVAB en de Jonge Academie onderscheiden met de Jaarprijs Wetenschapscommunicatie 2021, voor zijn uitzonderlijke verdienste in wetenschapscommunicatie. Twaalf andere laureaten werden onderscheiden.